Komisyon Ne Demek?

Günlük hayatta sıkça duyduğumuz "komisyon" terimi, iş dünyasında ve finansal işlemlerde önemli bir yere sahiptir. Özellikle aracılık hizmetleri ve ticari faaliyetlerde karşımıza çıkan bu kavram, birçok sektörde farklı şekillerde uygulanmaktadır. Bu yazımızda komisyonun ne olduğunu, çeşitlerini, hesaplanma yöntemlerini ve diğer benzer kavramlarla olan farklarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Komisyon Nedir?

Komisyon, bir hizmet veya işlem karşılığında ödenen, genellikle belirli bir oran veya sabit miktar üzerinden hesaplanan ücret veya bedel olarak tanımlanabilir. Temel olarak, bir aracı kişi veya kurumun, iki taraf arasındaki işlemi gerçekleştirmesi karşılığında aldığı kazanç payıdır.

Komisyon, çoğunlukla satış işlemlerinde, finansal hizmetlerde ve aracılık faaliyetlerinde karşımıza çıkar. Örneğin, bir gayrimenkul danışmanının ev satışında aldığı pay veya bir e-ticaret platformunun satıcıdan aldığı ücret, komisyon kapsamında değerlendirilir.

Günümüzde dijital platformların yaygınlaşmasıyla komisyon modelleri çeşitlenmiş ve neredeyse her sektörde uygulanır hale gelmiştir.

Komisyon Çeşitleri Nelerdir?

Komisyon uygulamaları, sektörlere ve iş modellerine göre farklılık gösterir. İşte en yaygın komisyon çeşitleri:

Sabit Komisyon

Sabit komisyon, işlem miktarından bağımsız olarak, her işlem için aynı miktarda alınan ücrettir. Genellikle standart hizmetler için tercih edilir.

• Banka havale işlemleri
• Belirli abonelik hizmetleri
• Bazı sigorta poliçe işlemleri

Orantılı (Yüzdelik) Komisyon

En yaygın komisyon türü olan orantılı komisyon, işlem tutarının belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır. İşlem hacmi arttıkça, komisyon tutarı da orantılı olarak artar.

• Emlak satışlarında alınan komisyonlar
• Hisse senedi alım-satım işlemlerindeki broker ücreti
• E-ticaret platformlarının satıcılardan aldığı komisyonlar

Kademeli Komisyon

Kademeli komisyon, işlem tutarına göre farklı oranlarda uygulanan komisyon türüdür. Genellikle işlem tutarı arttıkça, komisyon oranı düşer.

• Yüksek hacimli ticari işlemlerde
• Kurumsal müşterilere sunulan finansal hizmetlerde
• Toptan alım-satım işlemlerinde

Performansa Dayalı Komisyon

Bu tür komisyon (satış primi olarak da bilinir), belirli bir performans kriteri veya hedef gerçekleştiğinde ödenir ve motivasyonu artırmak için kullanılır.

• Satış temsilcilerinin prim sistemleri
• Portföy yöneticilerinin başarı primleri
• Reklam ajanslarının performansa dayalı ücretlendirmeleri

Komisyon ile Hizmet Bedeli Arasındaki Fark Nedir?

Komisyon ve hizmet bedeli sıklıkla karıştırılsa da aralarında önemli farklar bulunur.

Komisyon, genellikle bir aracının iki taraf arasındaki işlemi (örn: alıcı ve satıcıyı buluşturma) gerçekleştirmesi karşılığında aldığı ücrettir.

Hizmet bedeli ise, doğrudan bir hizmet sağlayıcının (örn: avukat, teknik servis) sunduğu hizmet karşılığında talep ettiği ücrettir. Burada aracılık değil, doğrudan bir hizmet sunumu söz konusudur.

Temel farklar şu şekilde özetlenebilir:

• Komisyon bir aracılık faaliyeti, hizmet bedeli ise doğrudan sunulan bir hizmet içindir.
• Komisyon genellikle işlem tutarına bağlı (% oranlı), hizmet bedeli çoğunlukla sabit veya harcanan zamana göredir.
• Komisyon işlemin gerçekleşmesine bağlıyken, hizmet bedeli hizmetin sunulmasıyla hak edilir.

Komisyon Oranları Sektörlere Göre Nasıl Değişir?

Komisyon oranları, sektörlerin kendine özgü dinamikleri, risk faktörleri ve rekabet koşullarından kaynaklanan önemli farklılıklar gösterir.

Gayrimenkul Sektörü

Komisyon oranları, genellikle satış veya kiralama bedelinin belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır ve gayrimenkul danışmanları tarafından aracılık ücreti olarak alınır.

Finansal Hizmetler ve Yatırım

Borsada hisse senedi alım-satımı yapan aracı firmalar, işlem hacmine göre komisyon alırlar. Portföy yönetiminde ise yönetilen varlık tutarının belirli bir yüzdesi alınabilir.

Sigorta Sektörü

Sigorta acenteleri ve brokerlar, düzenledikleri poliçeler üzerinden (prim tutarının belirli bir yüzdesi olarak) komisyon alırlar.

E-ticaret ve Dijital Platformlar

E-ticaret platformları, satıcılardan satış tutarının belirli bir yüzdesi olarak komisyon alırlar. Bu oran ürün kategorisine göre değişebilir.

Komisyon ile Aracılık Ücreti Arasındaki Fark

Komisyon ve aracılık ücreti, çoğu zaman birbirinin yerine kullanılsa da bazı nüanslar içerir.

Aracılık ücreti, spesifik olarak bir aracının iki taraf arasında bir işlemin gerçekleşmesini sağlaması karşılığında aldığı bedeli ifade eder (örn: emlak, sigorta).

Komisyon ise daha geniş bir anlama sahiptir ve aracılık ücretini de kapsayan bir üst kavramdır. Komisyon, aracılık dışında, satış performansına dayalı primler gibi farklı modelleri de içerebilir.

Komisyon Ücretleri ve Hesaplanması

Komisyon ücretlerinin hesaplanması için genel olarak birkaç temel yöntem bulunur.

Yüzde Bazlı Hesaplama

En yaygın yöntemdir. İşlem tutarının belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır.

Örnek: 1.000.000 TL değerindeki bir gayrimenkul satışında %2 komisyon oranı uygulanıyorsa, komisyon tutarı 20.000 TL olarak hesaplanır.

Sabit Ücret Hesaplama

İşlem tutarından bağımsız olarak sabit bir komisyon ücreti belirlenir.

Örnek: Bir kargo şirketi, her gönderi için sabit 10 TL komisyon alabilir.

Kademeli Hesaplama

İşlem tutarı arttıkça komisyon oranı kademeli olarak azalır.

Örnek: 10.000 TL'ye kadar %1, 10.000-50.000 TL arası %0,8 komisyon uygulanabilir.

Performansa Dayalı Hesaplama

Belirli bir hedefin veya performans kriterinin gerçekleşmesi durumunda komisyon ödenir.

Örnek: Bir satış temsilcisi, aylık satış hedefini aştığında, fazladan satışlar üzerinden %5 ek komisyon alabilir.

Komisyon Örnekleri ve Uygulama Alanları

Gayrimenkul Sektöründe Komisyon

Emlak danışmanları, alıcı ve satıcı arasındaki işlemlerde aracılık yaparak satış bedelinin belirli bir yüzdesi üzerinden komisyon kazanırlar.

Finansal Hizmetlerde Komisyon

• Borsada hisse senedi alım-satımı yapan aracı kurumlar, işlem hacmine göre komisyon alırlar.
• Forex brokerları, spread farkı veya işlem başına komisyon uygulayabilirler.
• Portföy yöneticileri, yönetilen varlık tutarının bir yüzdesini alabilirler.
• Sigorta acenteleri, düzenledikleri poliçeler üzerinden komisyon kazanırlar.

E-ticaret ve Dijital Platformlarda Komisyon

• Online pazar yerleri, satıcılardan satış tutarının belirli bir yüzdesi olarak komisyon alırlar.
• Mobil uygulama mağazaları, uygulama içi satışlardan komisyon kesintisi yaparlar.
• Seyahat platformları, otel ve uçak bileti rezervasyonlarından komisyon alırlar.
• Yemek sipariş platformları, restoranlardan sipariş tutarının belirli bir yüzdesini komisyon olarak keserler.

Serbest Meslek ve Danışmanlık Hizmetlerinde Komisyon

• Hukuk danışmanları, dava sonucunda elde edilen tazminatın belirli bir yüzdesini vekalet ücreti olarak alabilirler.
• İş bulma acenteleri, yerleştirdikleri kişilerin maaşının belirli bir yüzdesini komisyon olarak talep edebilirler.
• Sanat galerileri, sanatçıların eserlerinin satışından komisyon alırlar.

Sıkça Sorulan Sorular

Komisyon ve kâr marjı arasındaki fark nedir?

Komisyon, bir aracının iki taraf arasındaki işlemi gerçekleştirmesi karşılığında aldığı ücrettir. Kâr marjı ise, bir ürünün maliyeti ile satış fiyatı arasındaki farktır. Komisyon aracılık hizmetinde alınırken, kâr marjı doğrudan satış yapan işletmenin kazancıdır.

Komisyon her zaman yasal mıdır?

Komisyon, yasal çerçevede (örneğin oranlar sınırlandırılmış olabilir) uygulandığı sürece tamamen meşrudur. Ancak, gizli komisyonlar veya etik olmayan uygulamalar yasal sorunlara yol açabilir.

Komisyon vergiye tabi midir?

Evet, komisyon gelirleri diğer gelir türleri gibi vergiye tabidir. Komisyon alan kişi veya kurumlar, bu gelirlerini beyan etmek ve gerekli vergileri ödemekle yükümlüdürler.

Komisyon oranları pazarlık konusu olabilir mi?

Evet, birçok sektörde komisyon oranları pazarlığa açıktır. Özellikle yüksek tutarlı işlemlerde veya düzenli iş ilişkilerinde, komisyon oranları üzerinde müzakere yapılabilir.

Dijital platformlarda komisyon nasıl işler?

Dijital platformlarda komisyon genellikle otomatik olarak hesaplanır ve satış tutarından kesilerek satıcıya ödeme yapılır. Platform, bu komisyonu aracılık hizmeti karşılığında alır.

---

Yazar: Mustafa Kara

Dijicrea Yazılım Hizmetleri © 2025