Cohort Analizi Nedir, Nasıl Yapılır?

17 Eki 2025 E-ticaret

Cohort Analizi Nedir, Nasıl Yapılır?

Cohort Nedir?

Cohort, belirli bir zaman diliminde ortak özelliklere veya deneyimlere sahip kullanıcı gruplarını ifade eden bir terimdir. Bu gruplar, şirketlerin kullanıcı davranışlarını daha derinlemesine analiz etmesine olanak tanır. Örneğin, aynı hafta içinde kayıt olan kullanıcılar veya belirli bir kampanyadan yararlanan kişiler bir cohort oluşturabilir. Kullanıcı segmentasyonu yapmanın en etkili yollarından biri olan cohort analizi, müşteri davranışlarındaki değişimleri zaman içinde takip etmeyi sağlar.

Cohortlar, kullanıcıları rastgele değil, anlamlı kriterlerle gruplandırır. Bu sayede işletmeler, farklı kullanıcı gruplarının davranışlarını karşılaştırabilir ve aralarındaki farkları tespit edebilir. Cohortlar genellikle zaman temelli olarak oluşturulsa da, davranış veya özellik bazlı cohortlar da mevcuttur.

Cohort Türleri

Cohort analizinde temel olarak üç farklı cohort türü bulunmaktadır. Bunlar, kullanıcıların nasıl gruplandırıldığına göre değişiklik gösterir.

Zaman Bazlı Cohortlar: Kullanıcıları kayıt oldukları veya ilk satın alma yaptıkları zamana göre gruplandırır (Örn: Ocak 2023'te kaydolanlar). Müşteri yaşam döngüsü analizinde en yaygın kullanılan türdür.
Davranış Bazlı Cohortlar: Kullanıcıları belirli bir eylemi gerçekleştirip gerçekleştirmediklerine göre gruplandırır (Örn: Sepete ürün ekleyen ancak satın almayanlar).
Özellik Bazlı Cohortlar: Kullanıcıları demografik özellikler, kullandıkları cihaz türü veya ödeme planı gibi ortak özelliklere göre gruplandırır.

Cohort Analizi Nasıl Yapılır?

Cohort analizi, sistematik bir yaklaşımla gerçekleştirilir ve belirli adımları takip eder. Bu analiz, müşteri davranışlarını zaman içinde izlemek için kullanılan güçlü bir yöntemdir. İşte etkili bir cohort analizi yapmanın adımları:

Analiz Amacını Belirleyin: Müşteri kaybını (churn) mı, yoksa retention analizi (müşteri sadakati) mi yapmak istediğinize karar verin.
Uygun Cohort Türünü Seçin: Amacınıza en uygun olan zaman, davranış veya özellik bazlı cohort türünü belirleyin.
Zaman Aralığını Tanımlayın: Cohortları haftalık, aylık veya yıllık periyotlarla izlemeye karar verin.
Cohort Tablosunu Oluşturun: Satırlarda cohort gruplarını, sütunlarda ise zaman periyotlarını gösteren bir tablo hazırlayın.
Verileri Analiz Edin ve Görselleştirin: Heatmap gibi görselleştirme teknikleri kullanarak cohort performansını değerlendirin ve anlamlı sonuçlar çıkarın.

Bu adımlar, kullanıcı davranışlarındaki eğilimleri ve kalıpları daha net görmenize yardımcı olur.

Cohort Analizi Neden Önemlidir?

Cohort analizi, işletmelere müşteri davranışlarını daha derinlemesine anlama fırsatı sunar. Geleneksel analizler genellikle toplu verilere odaklanırken, cohort analizi kullanıcıları gruplandırarak daha detaylı içgörüler sağlar. Bu yaklaşım, müşteri yaşam döngüsü boyunca davranış değişikliklerini izlemeyi mümkün kılar.

Bu analiz sayesinde şirketler, müşteri kayıplarının (churn) ne zaman ve neden gerçekleştiğini tespit edebilir. Ayrıca, farklı pazarlama kampanyalarının uzun vadeli etkilerini karşılaştırarak veri odaklı karar alma süreçlerini güçlendirir ve pazarlama bütçesinin daha etkili kullanılmasını sağlar.

Cohort Analizinin Kullanım Alanları

Cohort analizi, birçok sektörde ve iş sürecinde kullanılabilecek esnek bir analiz yöntemidir.

E-ticaret: Tekrar satın alma oranlarını ve müşteri değerini ölçmek için kullanılır.
Mobil Uygulamalar: Kullanıcı bağlılığını ve uygulama içi satın alımları takip eder.
SaaS (Software as a Service): Abone kaybı oranlarını ve müşteri yaşam boyu değerini hesaplar.
Pazarlama: Farklı kampanyaların uzun vadeli performansını ve yatırım getirisini karşılaştırır.
Ürün Geliştirme: Yeni özelliklerin kullanıcı davranışları üzerindeki etkisini ölçer.

Cohort Analizinin Faydaları

Cohort analizi, işletmelere çeşitli avantajlar sunar ve veri analizi stratejilerini güçlendirir.

Müşteri yaşam döngüsündeki kritik terk etme noktalarını belirlemeyi sağlar.
Pazarlama yatırımlarının gerçek etkisini ve en verimli kanalları ölçmeyi mümkün kılar.
Yeni özelliklerin kullanıcı davranışlarını nasıl etkilediğini göstererek ürün yol haritasını şekillendirir.
Farklı kullanıcı segmentlerinin sadakat düzeylerini karşılaştırma imkanı sunar.

Cohort Verileri Nasıl Yorumlanır?

Cohort analizinden elde edilen verilerin doğru yorumlanması, bu analizin değerini ortaya çıkarır. Cohort tablolarında, retention (elde tutma) oranlarının zaman içinde düşmesi normaldir; ancak düşüşün hızı ve paterni önemli içgörüler sağlar. Örneğin, tüm cohortlarda 2. ayda keskin bir düşüş varsa, bu noktada müşteri deneyimini iyileştirmeye odaklanmak gerekebilir. Cohortlar arasında performans farklılıkları da önemlidir. Bazı cohortlar diğerlerinden daha iyi performans gösteriyorsa, bu cohortlara özel olarak ne gibi olumlu adımlar atıldığını incelemek faydalı olabilir.

Cohort Analiz Örneği

Bir SaaS şirketinin, 2023'ün ilk üç ayında kaydolan kullanıcıları aylık cohortlar halinde gruplandırdığını varsayalım. Her cohort için, sonraki 6 ay boyunca aboneliğe devam eden kullanıcıların yüzdesi (retention oranı) ölçülmüştür.

Ocak 2023 Cohortu: 6. ayda retention oranı %45'e düşmüştür.
Şubat 2023 Cohortu: 6. ayda retention oranı %52 olmuştur.
Mart 2023 Cohortu: 6. ayda retention oranı %60'a yükselmiştir.

Bu veriler, Mart ayında kaydolan kullanıcıların daha sadık olduğunu göstermektedir. Şirket, Mart ayında yaptığı değişiklikleri (örn: yeni bir özellik, iyileştirilmiş bir başlangıç süreci) inceleyerek bu başarıyı geleceğe taşıyabilir. Bu örnek, cohort analizinin stratejik kararları nasıl yönlendirebileceğini açıkça göstermektedir.

Yazar: Mustafa Kara